Χαμένη ευκαιρία η ελληνική προεδρία στην ΕΕ

• ΕΚΦΥΛΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΠΑΓΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ

Από ευκαιρία για την προώθηση και των εθνικών θεμάτων αλλά και για την αναβάθμιση του διεθνούς κύρους της χώρας, η ελληνική προεδρία εξελίσσεται όχι απλώς σε μια από τις πιο αδιάφορες και ασήμαντες προεδρίες των τελευταίων ετών, αλλά αρχίζει να έχει και… αρνητικές επιπτώσεις για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Η συγκυρία της κρίσης στην Ουκρανία, ο συνεχιζόμενος εμφύλιος στη Συρία και η νέα αποσταθεροποίηση στη Λιβύη προσέφεραν στην Ελλάδα μια μοναδική ευκαιρία να αναδείξει τον ρόλο του «έντιμου μεσολαβητή», ρόλο που με επιτυχία, πολλές φορές στο παρελθόν, είχαν αναλάβει ελληνικές κυβερνήσεις.

Ειδικά, μάλιστα, όταν και στις τρεις περιφερειακές κρίσεις που είναι στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας η Ελλάδα έχει παραδοσιακές σχέσεις και συμφέροντα. Δυστυχώς, όμως, με το Μέγαρο Μαξίμου να είναι βουτηγμένο στις διαπραγματεύσεις με την «τρόικα» και στην εξασφάλιση ισορροπιών στην εύθραυστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Εξωτερικών Β. Βενιζέλο να έχει στραμμένο το βλέμμα του περισσότερο στα όλο και μειούμενα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ, η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι ουσιαστικά απούσα από τις εξελίξεις. Διότι δεν αρκεί η φυσική παρουσία ενός υπουργού σε μια διάσκεψη ή σε μια ξένη πρωτεύουσα για να καλυφθεί αυτό το κενό, αλλά απαιτείται χάραξη και εφαρμογή ολοκληρωμένης πολιτικής την οποία θα κληθεί να εφαρμόσει επί του εδάφους ο υπουργός, οι υφυπουργοί και τα μέλη της Διπλωματικής Υπηρεσίας. Αυτή ακριβώς η γενικότερη στρατηγική αντίληψη απουσιάζει παντελώς με αποτέλεσμα την κατάσταση που διαμορφώνεται τώρα.

Ο κ. Βενιζέλος ήταν εκείνος που είχε φροντίσει πέρυσι, από πολύ νωρίς, να ταχθεί υπέρ της στρατιωτικής παρέμβασης στη Συρία, μια θέση η οποία μπορεί να του εξασφάλισε μια πρόσκληση για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά κάθε άλλο παρά εκτιμήθηκε θετικά από χώρες της περιοχής και την ίδια τη Ρωσία και την Κίνα, που ήταν αντίθετες σε κάθε τέτοια παρέμβαση. Ύστερα από αυτή την περίοδο, η Ελλάδα διακριτικά αποσύρθηκε παντελώς από την υπόθεση της Συρίας και δεν δείχνει να ενδιαφέρεται πια ούτε καν για την τύχη των ομογενών και των ορθοδόξων στη Συρία.

Στην υπόθεση της Ουκρανίας, ο κ. Βενιζέλος -και υπό την εσωτερική πίεση- επισκέφτηκε το Κίεβο για να προσφέρει μήνυμα αναγνώρισης από την ΕΕ αλλά και την Ελλάδα στη νέα κυβέρνηση (μεταβατική ή για άλλους πραξικοπηματική) και για να μετριασθούν οι εντυπώσεις μετέβη και στη Μαριούπολη για μια σύντομη συνάντηση με εκπροσώπους των ελληνικών κοινοτήτων.

Ο ρόλος μιας χώρας της περιοχής, ομόδοξης και φίλης τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Ρωσία, η οποία μάλιστα έχει ένα ακόμη σημαντικό πλεονέκτημα ότι ασκεί την προεδρία της ΕΕ, δεν μπορεί να περιορισθεί απλώς στην κατάθεση λουλουδιών στην πλατεία Ανεξαρτησίας και σε μια συνάντηση με το μεταβατικό καθεστώς του Κιέβου, για να μεταφέρει τα αιτήματά τους στις Βρυξέλλες.

Ο κ. Βενιζέλος θα έπρεπε να είχε προσπαθήσει, τουλάχιστον, να οργανώσει μια -έστω και διερευνητική- μεσολαβητική αποστολή, η οποία όμως θα περιλάμβανε και τη Μόσχα. Το αποτέλεσμα αυτών των χειρισμών είναι ότι για μία ακόμη φορά μέσα σε λίγους μήνες φαίνεται να υπάρχει έντονη δυσαρέσκεια της Μόσχας για την ελληνική στάση και δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Λαβρόφ στη Ρώμη, στο περιθώριο διάσκεψης για τη Λιβύη, συναντήθηκε με πολλούς υπουργούς Εξωτερικών (μεταξύ αυτών και με τον Αχμ. Νταβούτογλου), όχι όμως με τον προεδρεύοντα της ΕΕ Β. Βενιζέλο.

Και η νέα αυτή ψυχρότητα που φαίνεται να υπάρχει με τη Μόσχα έρχεται σε μια στιγμή που η Αθήνα περιμένει την εκδήλωση ρωσικού ενδιαφέροντος για επενδύσεις στην Ελλάδα…

Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η ΕΕ, ως πρώτη κύρωση εναντίον της Ρωσίας, αποφάσισε, με τη σύμφωνη γνώμη και της Ελλάδας, τη διακοπή των συνομιλιών για την άρση της υποχρέωσης θεωρήσεων στα διαβατήρια των Ρώσων που επισκέπτονται την ΕΕ, ένα μέτρο δηλαδή που είναι ζωτικό για τον τουρισμό και τελικά για την ίδια την ελληνική οικονομία..

Όμως, ο κ. Βενιζέλος, σε μία εξίσου ακατανόητη κίνηση, στη Ρώμη συναντήθηκε με τον τούρκο ομόλογό του Αχμ. Νταβούτογλου και κατά δήλωση του ιδίου συζήτησαν την ουκρανική κρίση και αντάλλαξαν απόψεις για τη «μειονότητα των Τατάρων που απασχολεί τους τούρκους και την ελληνική κοινότητα που απασχολεί την Ελλάδα».

Αυτή η σύγκριση και η συνταύτιση των δύο εθνοτικών ομάδων στην Κριμαία μόνο προβλήματα μπορεί να προκαλέσει, καθώς οι Τάταροι είναι γνωστοί για την ακραία αντιρωσική στάση τους, κάτι που δεν χαρακτηρίζει τους ομογενείς της Κριμαίας, ενώ επίσης οι δεσμοί των Τατάρων με την Τουρκία εντάσσονται απλώς στα οράματα του παντουρκισμού, σε αντίθεση με την ελληνικής καταγωγής κοινότητα της Κριμαίας που συνδέεται απευθείας με την Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά πάντως την προεδρία της ΕΕ και τον τρόπο με τον οποίο αυτή επηρεάζει πλέον την εξωτερική πολιτική μας, είναι ενδεικτικό ότι μέχρι τώρα η ελληνική προεδρία και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έχουν αποφύγει συστηματικά να κάνουν έστω και μία συμβολικού περιεχομένου δήλωση για τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία, όπου καθημερινά παραβιάζονται συστηματικά οι ευρωπαϊκές αρχές και αξίες και οι στοιχειώδεις κανόνες του κράτους δικαίου…

Κωνσταντίνος Τσάκαλος